Choć Ewangelie mówią o nim niewiele, jego rola w historii zbawienia jest nieoceniona. Święty Józef – pokorny cieśla z Nazaretu, opiekun Świętej Rodziny i ziemski ojciec Jezusa – od wieków inspiruje wiernych swoją cichą, niezachwianą wiarą i bezgranicznym oddaniem. Jest on patronem ojców, rodzin, robotników, rzemieślników, szczęśliwej śmierci, a także Kościoła powszechnego. Jego życie, choć opisane zaledwie w kilku fragmentach Pisma Świętego, niesie głębokie przesłanie dla współczesnego świata, w którym wartości rodzinne i uczciwa praca są tak ważne, a jednocześnie tak zagrożone.
Życie i droga Świętego Józefa
O Józefie wiemy zdumiewająco mało, biorąc pod uwagę jego znaczenie. Pochodził z królewskiego rodu Dawida, co podkreślają ewangeliści Mateusz i Łukasz w swoich genealogiach Jezusa. Był to mężczyzna sprawiedliwy – jak określa go Ewangelia – co w języku biblijnym oznacza człowieka doskonale wypełniającego Boże przykazania i żyjącego w głębokiej relacji z Bogiem.
Życie Józefa zostało wywrócone do góry nogami, gdy dowiedział się o ciąży swojej narzeczonej, Maryi. Zgodnie z prawem mógł wystawić ją na publiczne potępienie, jednak zdecydował się dyskretnie ją oddalić, by nie narażać Maryi na ukamienowanie, które groziło za cudzołóstwo. To pierwszy moment, w którym objawia się jego szlachetny charakter.
Przełomowym momentem w życiu Józefa było objawienie anioła we śnie, który wyjaśnił mu Boży plan: „Józefie, synu Dawida, nie bój się wziąć do siebie Maryi, twej Małżonki; albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło”. Józef okazał niezwykłe posłuszeństwo Bogu – bez słowa sprzeciwu przyjął Maryję do siebie i podjął się misji wychowania Syna Bożego.
Kolejne wydarzenia pokazują Józefa jako opiekuna i obrońcę rodziny. To on prowadzi brzemienną Maryję do Betlejem na spis ludności, gdzie w ubogiej stajni przychodzi na świat Jezus. To on ostrzeżony przez anioła ucieka z rodziną do Egiptu, ratując Dziecię przed rzezią niemowląt zarządzoną przez Heroda. Wreszcie to on, po śmierci tyrana, prowadzi rodzinę z powrotem do Izraela i osiedla się w Nazarecie.
Ostatnią sceną z życia Józefa opisaną w Ewangeliach jest odnalezienie dwunastoletniego Jezusa w świątyni. Potem Józef znika z kart Pisma Świętego, co sugeruje, że zmarł przed publiczną działalnością Jezusa. Tradycja mówi, że odszedł w obecności Jezusa i Maryi, stąd jego patronat nad dobrą śmiercią.
Dzieła i nauczanie
Choć Józef nie pozostawił po sobie żadnych pism ani zapisanych nauk, jego życie samo w sobie jest wymownym nauczaniem. Milczenie Józefa w Ewangeliach jest bardzo wymowne – nie zapisano ani jednego jego słowa. To milczenie pokazuje jego głęboką pokorę i całkowite zawierzenie Bogu.
Najważniejszym dziełem Józefa było stworzenie domu dla Wcielonego Słowa. Jako głowa Świętej Rodziny, zapewniał jej utrzymanie, bezpieczeństwo i wychowanie dla Jezusa. Jezus, choć był Synem Bożym, uczył się od Józefa pracy, modlitwy i wszystkich ludzkich umiejętności potrzebnych do życia.
Praca była dla Józefa formą służby Bogu i rodzinie. Jako cieśla, wykonywał zwyczajne, codzienne obowiązki, uświęcając swoją pracę. To nauczanie przez przykład pokazuje, jak ważna jest uczciwa praca wykonywana z miłością i oddaniem.
Józef uczy nas również odwagi w podejmowaniu trudnych decyzji. Wielokrotnie musiał działać w sytuacjach niepewnych i niebezpiecznych, zawsze kierując się dobrem powierzonych mu osób. Jego postawa pokazuje, jak ważne jest rozeznawanie woli Bożej i natychmiastowe działanie zgodnie z nią.
Cuda i niezwykłe wydarzenia
Choć w Ewangeliach nie przypisuje się Józefowi cudów za życia, jego opieka nad Świętą Rodziną sama w sobie jest cudem wiary i posłuszeństwa. To niepozorny cieśla został wybrany na opiekuna Syna Bożego i Jego Matki – jest to misja przekraczająca ludzkie pojmowanie.
Po śmierci Józefa zaczęto doświadczać jego potężnego wstawiennictwa. Najbardziej znanym cudem związanym ze świętym Józefem jest historia pewnej wspólnoty karmelitańskiej w XVII wieku, która po modlitwie do świętego Józefa cudownie uniknęła głodu podczas surowej zimy.
Święta Teresa z Avila, wielka czcicielka świętego Józefa, przypisywała mu liczne cuda, jakich doświadczała w swoim życiu. Pisała: „Nie pamiętam, bym kiedykolwiek prosiła go o coś, czego by mi nie wyświadczył”. Jej świadectwo przyczyniło się znacznie do rozpowszechnienia kultu świętego Józefa w Kościele powszechnym.
W wielu sanktuariach poświęconych świętemu Józefowi, jak choćby w Kaliszu w Polsce, dokumentowane są niezwykłe uzdrowienia i wysłuchane modlitwy. Szczególnie poruszające są historie rodzin, które za wstawiennictwem świętego Józefa doświadczyły uzdrowienia relacji małżeńskich czy pomocy w trudnościach wychowawczych.
Dziedzictwo i kult Świętego Józefa
Kult świętego Józefa rozwijał się stopniowo. Przez pierwsze wieki chrześcijaństwa pozostawał nieco w cieniu, ale od średniowiecza zaczął się intensywnie rozwijać. Szczególny rozkwit nastąpił w XVI wieku, głównie dzięki świętej Teresie z Avila, która szerzyła nabożeństwo do świętego Józefa.
Papież Pius IX w 1870 roku ogłosił świętego Józefa patronem Kościoła powszechnego. Papież Jan XXIII włączył jego imię do Kanonu Rzymskiego, a święty Jan Paweł II poświęcił mu adhortację „Redemptoris Custos” (Opiekun Odkupiciela).
W 2020 roku papież Franciszek ogłosił Rok Świętego Józefa i opublikował list apostolski „Patris corde” (Z ojcowskim sercem), ukazując aktualność postaci świętego Józefa w dzisiejszym świecie i nazywając go „umiłowanym ojcem, ojcem czułości, w posłuszeństwie i w gościnności; ojcem twórczej odwagi, robotnikiem, zawsze w cieniu”.
Główne święta ku czci świętego Józefa to 19 marca – uroczystość Świętego Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny oraz 1 maja – wspomnienie Świętego Józefa Rzemieślnika.
Do najważniejszych sanktuariów św. Józefa należą:
- Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu (Polska)
- Oratorium św. Józefa w Montrealu (Kanada)
- Bazylika św. Józefa w Cotignac (Francja)
- Sanktuarium św. Józefa w Barcelonie (Hiszpania)
Jak możemy naśladować świętego Józefa w codziennym życiu? Praktyczne wskazówki to:
- Rozwijanie cnoty milczenia i wsłuchiwania się w głos Boga
- Odpowiedzialne podejście do obowiązków rodzinnych i zawodowych
- Ochrona rodziny jako pierwszego miejsca wzrastania w wierze
- Przyjmowanie trudnych sytuacji z ufnością i odwagą
- Służba innym poprzez codzienną, uczciwą pracę
W świecie, gdzie rola ojca jest często kwestionowana lub niedoceniana, święty Józef przypomina o godności i pięknie ojcostwa opartego na służbie i ofiarnej miłości.
Zakończenie
Święty Józef, milczący świadek tajemnicy Wcielenia, przemawia do nas dziś swoim przykładem silniej niż kiedykolwiek. W czasach kryzysu rodziny i zagubienia tożsamości, jego postać przypomina o fundamentalnych wartościach: wierności, odpowiedzialności, pracowitości i całkowitym zawierzeniu Bogu.
Może właśnie dlatego Kościół w ostatnich latach tak mocno zwraca się ku temu świętemu – bo potrzebujemy jego opieki i wstawiennictwa w świecie, który wydaje się zapominać o wartościach, które on uosabiał. Potrzebujemy jego cichego świadectwa, które pokazuje, że prawdziwa wielkość człowieka nie mierzy się rozgłosem, lecz wiernością w małych rzeczach.
Zwróćmy się więc do świętego Józefa z ufnością dzieci, które szukają opieki ojca. Poprośmy go o prowadzenie w naszych rodzinach, pracy i wszystkich obowiązkach. Niech uczy nas słuchać głosu Boga i odpowiadać na niego całym sercem, tak jak on sam odpowiedział – bez słów, ale całym swoim życiem.